Sunday, March 29, 2020

Attack on Gurdwara in Afghanistan and the hatred

A devastating attack on the gurudwara[1] had left the Sikhs in tears. Approximately two hundred people were inside the gurudwara when the attack started in the morning of 25th March 2020 around 7 a.m. Taliban denied any involvement, but the Islamic State asserted responsibility for the attack. According to The Guardian, thirty years ago the Sikhs were 500,000 strong in the country, but later during the rise of Taliban, many Sikhs fled the country; only 300 families are staying there now.
The intel says the real target was India because of the Indian troops present in Afghanistan. According to Hindustan Times, the Taliban was responsible for the attack. The information reached Delhi says the strike was ordered at the behest of the Pakistani Deep State. It should also be noted that a deal was signed between Taliban and the US for the removal of the US military from the country. Because of the peace-talks, the Taliban may not want to ruin everything, so denied the involvement.
A man from Kerala (an Indian state) is said to be one of the terrorists who attacked the gurudwara. The family didn’t file any complaint for the missing son, they just said he was not in contact with them.
On the other hand, people are pulling the Indian Agencies to blame for the attack. Chittisinghpura massacre in 2000 is said to be the work of Indian Army where 35 Sikhs were killed during the visit of the then US President Bill Clinton. The killers came in the uniform of Indian Army. The then Secretary of States Madeleine Albright said the Hindu Militants[2] were involved in the massacre. Barry Bearak wrote a long article in NYT Magazine. Lt. General KS Gill said the involvement of Indian Army, not at the higher level but upto the captain level.
In any country, where the government is involved in human rights violation, or where the land is turned into a conflict zone or armed struggle, you have to be very careful. Only a foolish person will say the army was not involved in any heinous acts with the orders from the above. But one must not forget it that not everything bad happening in a country can be said to be done by police or army. Also, not all the killing is done by the people who picked the weapons. This is why I said ‘be very careful.’ A land where the blood is spilled, there are three sides of any story you hear; sometimes consisting with each other, sometimes totally contradictory:
1.    Story of those who mourn the dead.
2.    Story of the nationalists.
3.    Story of the bureaucrats.
I hope in near future the Sikhs will be settled in Afghanistan, like they were before the country became a war-zone. The gurudwaras all around the world should be protected by the Sikhs. In hindsight, one may say the preparedness was needed to guard the place, but the Sikhs who are outnumbered in other countries, with no weapons to protect themselves, especially against the automatic guns, can’t conceive or do something to keep their kin and the holy places away from the terror.
We can only pray to Waheguru that not only the gurudwaras but also any holy place in the world shouldn’t be attacked, innocents shouldn’t be killed … hoping the governments or the terrorist outfits which are terrorizing the common people, killing innocents, will die one day. And the world will be in equilibrium with Waheguru.
After the brutal killing of the Sikhs, the Indian right-wingers flooded the social media platforms[i] to show the necessity of the CAA (a contentious Indian citizenship bill which was changed into law). The Sikhs protested against it, with other religious groups including the Hindus and Muslims. Shaheen Bagh had become a hub of anti-CAA protests where the women sat for days against the bill. The Sikhs served the langar there. A newbie in BJP, Kapil Mishra, tweeted a horrible tweet[3] about the attack on the gurudwara, and still no action is taken against him.
As the right-winger came out to shake the bonds of Sikh-Muslim unity[4], the Sikhs detested that and mentioned the Sikh Massacre 1984. When this inhumane incident appeared in discussions, the BJP right-winger blamed the Congress, rather than the Hindus. I have the experience of discussing with people who blame the party rather than the religion. Why, when such incidents come where the people from Islam, even if majority of Muslims loathe the horrible acts of the terrorist organizations, kill innocents, the right-wingers don’t call out the ideology but the religion? Because the bond that the Sikhs share with Muslims can be shaken. This is not limited to the Muslim and Sikh Unity. During the Punjabi Sooba Morcha, the relationship between Sikhs and Hindus were soured by the politicians to make the Hindus call their mother-tongue as Hindi when they spoke fluent Punjabi.
I fear the purpose of the propaganda to break the Sikh-Muslim bond is to have the Sikhs on the side of the ideology of the RSS or Sangh Parivaar. They call all the Indic faiths as Hinduism, including Jainism, Buddhism and Sikhism. Once the Sikhs became aware that they are dependent on other ideologies or religion, they will become a shadow rather than a reality. This the RSS can’t do unless there’s a Sikh-Muslim unity. So to drive a wedge between the Sikhs and Muslims, we see a lot of propaganda blaming today’s Muslims for every act or atrocity in the past.
What I would like to remind the young Sikhs is, as they are the torchbearer of the Sikh Values in this century, don’t hate someone based on their religion. I know many of you blame the Hindus for 1984. Even if you blame them, you can’t blame all the Hindus living in the world, like the Indian right-wingers are doing. This makes us them. We are better than that.
So any atrocities that were inflicted on the Sikhs or that will be caused in future, we will still stand strong with those religions in their needs. The history shows the Sikhs won’t spare the preparators; and they won’t touch the innocent. We have great ethos. Let’s not waste our time to become something that we are not.
 Right-winger troll armies are the creation of the ideology of hatred. Our Gurus didn’t teach us that. We love everyone regardless of their religion or country, but we don’t forget the pain. Make that pain as a weapon to talk about the atrocities inflicted upon the innocents in the world. Don’t go hating someone, because on that road you will only have a perpetual walk of hatred and you won’t have time to care for needy.


[1] Gurdwara Har Rai Sahib
[2] Nanak Singh, the sole survivor of the massacre, said the killers chanted ‘Jai Mata Di’ while parting away.
[3]11 Sikhs killed in Kabul, attack on gurudwara. Painful, horrible, inhumane, unforgivable. Those who served langar in Shaheen Bagh, what will they be thinking today?’
[4] One of the most-used argument is that the Khalsa was created to kill the Muslims, as if there were no battle between the Sikhs and Hindus. Majority of people try to persuade the Sikhs to make them jump to their side to dehumanize the Muslims. The Sikhs, who are aware of this propaganda model, have no effect over them. I don’t know when, if it is possible, this propaganda will stop.


   

Wednesday, March 25, 2020

Corona Rab Ate Bibeki Sikh

ਕੋਰੋਨਾ, ਰੱਬ ਅਤੇ ਬਿਬੇਕੀ ਸਿੱਖ

ਚੀਨ ਦੇ ਵੂਹਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਨਮੂਨੀਆ ਵਰਗੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਤੇ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਦੇ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ੩੩੪,੯੮੧ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਤੇ ੧੪,੬੫੨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ । ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਚੀਨ ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਖਾਣ ਕਰਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਲਾਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ । ਭਾਵ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮਾਸ-ਮੱਛੀ ਨਹੀਂ ਵੀ ਖਾਂਦੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਲੱਗ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਇਟਲੀ ਦੇ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਹਨ – ੫,੪੭੬ । ਇਹ ਚੀਨ (੩,੨੭੬) ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹਨ ਜਿਥੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ ਸੀ । ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ[1] ਦੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਾ ਨਿਕਲਣ । ਸ਼ਾਇਦ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਚ ਇਹ ਹੋਰ ਭਿਅੰਕਰ ਹੋ ਜਾਵੇ । ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਅਲੱਗ ਕਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ । ਇਹ ਹਦਾਇਤਾਂ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਘਰ ਰਹਿਣ, ਸਿਰਫ਼ ਜਦੋਂ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਓਦੋਂ ਹੀ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ । ਪਰ ਜੋ ਸਟੋਰਾਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਾਰਖ਼ਾਨਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕਿਸੇ ਮੁਸੀਬਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਚ ਜੋ ਲੋਕ ਰਿਕਸ਼ਾ ਵਗੈਰਾ ਚਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਤਾਂ ਭੁੱਖੇ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਹਾਲਾਤ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਲਈ ੨੧ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦਾ ਫ਼ੁਰਮਾਣ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਸਭ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਿੰਨਾਂ ਹੋ ਸਕੇ ਘਰੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਬਸ ਅਣਸਰਦੇ ਨੂੰ ਹੀ ਬਾਹਰ ਜਾਉ, ਜਦੋਂ ਰਸਦ-ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਜਾਣਾ ਹੋਵੇ । ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ੧੯੪੭ ਦੀ ਭਾਰਤ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਤੇ ਸਰਹੱਦ-ਸੀਲ ਤਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਿਥੇ-ਕਿਤੇ ਵੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਇਆ । ਪਰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਨਹੀਂ ।
ਕਈ ਲੋਕ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦੀ ਦੇਣ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਉਂਗਲ ਸਿੱਧੀ ਚੀਨ ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਇਹ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ । ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਰੱਬ ਨੇ ਇਹ ਕਰਤਾ ਓਹ ਕਰਤਾ ਤੇ ਸਿੱਖੀ
ਕਾਮਰੇਡੀ ਤੇ ਨਾਸਤਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਇਸ ਘੜੀ ਵਿਚ ਰੱਬ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿੱਚੇ ਘਸੀਟ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਰ ਇਕ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਦੇ ਵਿਚ ਰੱਬ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਨਾਸਤਿਕਾਂ ਨੂੰ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਵੀ ਉਹ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋ ਕਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਦੇ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਨੇ । ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ ਤੇ ਕਈ ਖ਼ਾਤੇ ਅਜਿਹੇ ਦੇਖੇ ਨੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਿੱਖੀ ਸਰੂਪਾਂ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ । ਕਈ ਇਸ ਨੂੰ ਨਕਾਰ ਵੀ ਦੇਣ ਕਿ ਇਹ ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਾਤੇ ਹੋਣਗੇ । ਪਰ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਨਾਸਤਿਕਪੁਣੇ ਵਾਲੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਜੋ ਪ੍ਰਚਾਰ[2] ਹੁਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ।
ਇਹ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਭੁੱਲ ਜਾਈਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਚੀਜ਼ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਇਨਸਾਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਹੋਵੇ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਹੀ ਚੱਲ ਵਸੇ ਫਿਰ ਤਾਂ ਅੰਦਰੋਂ ਮਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬੰਦੇ ਦਾ । ਫਿਰ ਰੱਬ ਨੂੰ ਕੋਸਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ । ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਡੋਲ ਨਿਸ਼ਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਰੱਬ ਤੇ ਉਹ ਉਸ ਘੜੀ ਦੇ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਹੀ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਨੇ । ਕਈ ਅਡੋਲ ਨਿਸ਼ਚੇ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰੀਏ ਇਸ ਔਖੀ ਘੜੀ ਦੇ ਵਿਚ, ਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਜੇ ਰੱਬ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਾ ਸੋ ਅਰਦਾਸ ਦਾ ਕੋਈ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਮੈਂ ਬਲਿਹਾਰੇ ਜਾਨਾਂ ਉਸ ਸਿੱਖ ਤੋਂ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬੰਦ-ਬੰਦ ਕਟਾ ਲਿਆ ਪਰ ਰੱਬ ਨੂੰ ਨੀ ਕੋਸਿਆ । ਜੋ ਚਰਖੜ੍ਹੀਆਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਏ, ਜੋ ਆਰਿਆਂ ਨਾਲ ਚੀਰੇ ਗਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਿਚ ਉਬਾਲਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੂੰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਪੇਟ ਕੇ ਸਾੜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰਮ ਹੇਠ ਸੀਸ ਦਿੱਤੇ, ਕੌਣ ਸਨ ਇਹ ਸਿੱਖ? ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਡੋਲਿਆ? ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਇਹ ਸਿਦਕ ਹਾਰੇ? ਉਹ ਮਾਵਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਟੋਟੇ-ਟੋਟੇ ਕਰ ਕੇ ਹਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਗਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਪਵਾ ਲਏ, ਕੌਣ ਸਨ ਉਹ ਮਾਵਾਂ? ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ, ਸਭ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਰੱਬ ਆਪ, ਚਾਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਅੱਖ ਝਪਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਭ ਨਾਸ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ, ਪਰ ਨਹੀਂ ਭਾਣਾ ਮੰਨਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ।
ਕਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਆਪਣੇ ਕੋਲ । ਕੀ ਆਪਾਂ ਬਸ ਇਹ ਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਕੀ ਸਨ ਜਾਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਕੀ ਆਪਾਂ ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿ ਭਾਣਾ ਕਿਵੇਂ ਮੰਨੀਦਾ ਵਾ? ਕਿਉਂ ਇਹ ਤੱਤੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਹਲਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ? ਖ਼ਾਲਸਾ ਕੋਈ ਘਿਉ ਦੇ ਪੀਪੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜੀ ਗਰਮੀ ਹੋਗੀ ਤਾਂ ਪਿਘਲ ਗਿਆ, ਠੰਢ ਪੈ ਗਈ ਤਾਂ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਗਿਆ । ਆਪਣਾ ਤਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਾਂ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿ ਡੋਲ ਜੀਏ । ਹਾਂ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ । ਪਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਦੇ ਢਹਿੰਦੀਆਂ ਕਲਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਫਿਰ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਾਸਤਕਪੁਣੇ ਵੱਲ ਝੁਕ ਗਏ ਹਾਂ? ਕੀ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ? ਬਸ ਵਾਇਰਸ ਆ ਗਿਆ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਤੇ ਆਪਾਂ ਡੋਲ ਗਏ? ਤੁਹਾਨੂੰ ੧੯੮੪ ਦਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਯਾਦ ਹੋਵੇਗਾ । ਸੋਚੋ ਜੇਕਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੇ ਡੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਬਸ ਹੱਥ ਤੇ ਹੱਥ ਧਰ ਰੱਬ ਨੂੰ ਕੋਸਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ । ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ।
ਸਿੱਖੀ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਣ ਜਿਉਣਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ । ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ । ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮਰਨ ਦਾ ਚਾਅ ਵੀ ਹੈ ।[3] ਗਿਆਨੀ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਸਪੀਚ ਦੇ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਖੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਹਿਤਾ ਕਿ ਭਾਈ ਤੇਰੇ ਕਿਸੇ ਕਰੀਬੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਆਂਗੇ, ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜ ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡਾਂਗਾ ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ । ਇਹ ਸੀ ਸਿੱਖੀ । ਜਿਉਣਾ ਤਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਦੇ ਲਈ, ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜਨ ਦੇ ਲਈ, ਮਰ ਵੀ ਗਏ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਫ਼ਸੋਸ ਨਹੀਂ । ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਆਏ ਹੀ ਮਰਨ ਲਿਖਾਕੇ ਸੀ[4] । ਜਦੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਪੈਂਦੇ ਸੀ ਸਿੱਖ ਓਦੋਂ ਅਡੋਲ ਰਹੇ, ਤੇ ਆਪਾਂ ਕੂਲੇ-ਕੂਲੇ ਗੱਦਿਆਂ ਤੇ ਬੈਠੇ ਹੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ ਫਿਰ? ਕਿਵੇਂ ਅਡੋਲ ਰਹੀਏ? ਬਸ ਅਰਦਾਸ ਕਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਅੱਗੇ ਕਿ ਆਪਣੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਰੱਖਣ । ਬਿਨਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜਿੱਦਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਿੱਖ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਰਹਿਣੀ-ਬਹਿਣੀ ਦੇ ਪੱਕੇ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਣੀਏ ।

ਬਿਬੇਕੀ ਸਿੱਖ
ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਿਬੇਕੀ ਸਿੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਖੁਲ੍ਹ ਕੇ ਵਿਚਾਰ ਹੋਈ ਹੈ, ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਕਰਕੇ । ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੇਮਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਅਸੂਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੁੰਦੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬਿਬੇਕ ਰੱਖਣਾ, ਭਾਵ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ ਸਹੀ ਰੱਖਣਾ ।
ਇਸ ਵਿਚ ਕਈ ਅਸੂਲ ਆ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਜਿਵੇਂ ਹੱਥ ਧੋਣੇ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਟੂਟੀਆਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ, ਬਾਹਰੋਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖਾਣਾ, ਇਤਿਆਦਿ । ਕਈ ਸਿੱਖ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰੇਤੇ ਨਾਲ ਭਾਂਡੇ ਮਾਂਜਦੇ ਹਨ ਤੇ ਟੂਟੀਆਂ ਵੀ । ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਹਜੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਮੇਰੇ ਕਈ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਵਹਿਮ ਹੁੰਦਾ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਯਾ ਕਈ ਇਸਨੂੰ ਪਾਖੰਡ ਵੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਸ ਸਤਿ-ਸ੍ਰੀ-ਅਕਾਲ ਬੁਲਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲੋ ।
ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਕੋਰੋਨਾ ਨੇ ਚਾਰ-ਸੁਫੇਰਿਓ ਘੇਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਹੁਣ ਸਭ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ੧੦-੧੦ ਵਾਰੀ ਧੋਂਦੇ ਹਨ, ਟੂਟੀਆਂ ਵੀ ਮਾਂਜਦੇ ਹਨ । ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਵੀ ਦਵਾਈ ਮਾਰਕੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਨੇ । ਬਾਹਰੋਂ ਰੋਟੀ ਖਾਣੀ ਸਾਰੇ ਬੰਦ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । ਜੇਕਰ ਸਿੱਖ ਬਿਬੇਕ ਕਹਿ ਕੇ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਦੇ ਅਸੂਲ ਕਹਿਕੇ ਇਹ ਸਭ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਪਾਖੰਡੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਡਾਕਟਰ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਸੂਖ਼ਮਜੀਵਾਂ (ਜਰਮਸ) ਕਰਕੇ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਭ ਸਹੀ ਹੈ । ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਆਪ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣੀ ਤੇ ਜੇ ਦੂਜੇ ਨੇ ਰੱਖ ਲਈ ਫਿਰ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਰੱਖੀ ਹੈ । ਇਹ ਹਾਲ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ।


[1] ਇੰਗਲੈਂਡ, ਇਟਲੀ, ਡੈੱਨਮਾਰਕ, ਭਾਰਤ, ਚੀਨ, ਫ਼ਰਾਂਸ, ਅਮਰੀਕਾ, ਇਤਿਆਦਿ ।
[2] ਇਸ ਵਿਚ ਢੱਡਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਦਾ ਨਾਂ ਚੋਟੀ ਤੇ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਸਾਇੰਸ-ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਰਾਗ ਅਲਾਪ ਦੇ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਹੀ ਰੱਬ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਤੇ ਇਸ ਮੂਰਖ਼ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ । ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗ਼ਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਸੁਨਣ ਵਾਲੇ ਹੀ ਰੱਬ ਤੇ ਉਂਗਲ ਚੁੱਕਣ ਤੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਨੇ ।
[3] ਕਬੀਰ ਮੁਹਿ ਮਰਨੇ ਕਾ ਚਾਉ ਹੈ ਮਰਉ ਤ ਹਰਿ ਕੈ ਦੁਆਰ ॥ ਮਤ ਹਰਿ ਪੂਛੈ ਕਉਨੁ ਹੈ ਪਰਾ ਹਮਾਰੈ ਬਾਰ ॥੬੧॥ – ਅੰਗ ੧੩੬੭
[4] ਮਰਣੁ ਲਿਖਾਇ ਮੰਡਲ ਮਹਿ ਆਏ ॥ – ਅੰਗ ੬੮੫

Thursday, March 5, 2020

Maharaja Ranjit Singh – Greatest Leader in the world

Maharaja Ranjit Singh – Greatest Leader in the world

The recent poll by BBC World Histories Magazine showed Maharaja Ranjit Singh as the greatest leader in the world. It asked the historians ‘to nominate the greatest leader – someone who exercised power and had a positive impact on humanity – and to explore their achievements and legacy.’ Maharaja Ranjit Singh was nominated by Matthew Lockwood, assistant professor of history at the University of Alabama. He wrote a small piece on the life of the Maharaja. His comments over the unveiling of the statue of Maharaja Ranjit Singh in Lahore in 2019 were warm and true in the times we live in.
in a region riven by ethnic and religious strife, in an era scarred by rising religious fundamentalism and growing tension between India and Pakistan, the statue was intended to be a symbol of a previous age of toleration and stability, and the near-mythical ruler who presided over it: Maharaja Ranjit Singh.[1]
More than 5,000 readers voted in the poll. Maharaja Ranjit Singh got 38 per cent vote. Here is the list of all the nominees and their reigns.
1.      Amenhotep III, 1390-1352 BC
2.      Isabella of Castile, 1474-1504
3.      Oda Nobunaga, 16th century
4.      Boudica, first century AD
5.      Maharaja Ranjit Singh, 1801-39
6.      William III, 1689-1702
7.      Wu Zetian, 690-705
8.      Oliver Cromwell, 1653-58
9.      Joan of Arc, 15th century
10.   Elizabeth I, 1558-1603
11.   Mansa Musa, c1312-c1337
12.   Winston Churchill, 1940-45 and 1951-55
13.   Innocent III, 1198-1216
14.   Amilcar Cabral, 20th century
15.   Catherine the Great, 1762-96
16.   Alfred the Great, 871-99
17.   St Anthony the Great, ancient Christian hermit
18.   Blanche of Castile, 1226-34 and 1248-52
19.   Akbar, 1556-1605
20.   Abraham Lincoln, 1861-65
History of the Misls and the Sikh Kingdom is not primarily focused on or explored by the writers and historians of the Sikh Religion. However, there are few books which are available but the efforts and time while exploring the history of Misls and Sikh Kingdom were not as much as they’d spent to go through the history of the Sikh Gurus.
Joseph Davey Cunningham[2] tried to give minute details about the events that unfurled during the Sikh Kingdom and the Anglo-Sikh Wars. There might be more sources available both in English and Punjabi/Persian that will be valuable to the readers of history and specifically to Sikhs. Whether the Maharaja is known to be the greatest leader or not, we can certainly value the policies of his empire which are still crucial for the humans when we’re trying to tear each other apart on the basis of creeds and skin colours.
The inclusivity in terms of how he ran his empire was remarkably striking. In the words of Lockwood:
Ranjit Singh presided over a multi-ethnic, multi-faith, multi-caste empire of remarkable toleration and inclusivity. The army, the empire’s predominate institution, included Hindus, Muslims, and European Christians – French, Spanish, Polish, Russian, and Prussian, though not British, who history showed should be kept at arm’s length – as well as Sikhs.
When the right-wing extremism is on the rise, we should seek the inclusivity, otherwise we will be thrown into a world where we will hate the second person we meet, who is different from us.
On a side note, I even do not know enough of the Misl period or the Sikh Empire. We should explore this by reading books. Just do not wait for a researcher or historian to write a book after analysing tens of books of that period. We can do it ourselves with whatever the information, how small it may be, we get our hands on by reading the books. Make notes of that, and use that while writing on a topic. Bhai Kahn Singh Nabha mentioned the same technique in his Gurmat Sudhakar.[3]


[1] Taken from the online edition of the magazine, written by Matthew Lockwood on www.historyextra.com.
[2] A History of the Sikhs by Joseph Davey Cunnigham
[3] A book that talks about the philosophy and values of the Sikh Religion. This includes the superstitions that crept into Sikh Religion at that time, and their explanation that why they are of no use according to the Sikh Values.
He wrote, “My beloved brothers, by focusing on the rules mentioned above, I have been writing/taking notes from the Sikh scriptures, and Gurbani, Vaars of Bhai Gurdas, the writing of Bhai Nand Lal. By collecting them in one place, with more elaboration, in this book, Gurmat Sudhakar, I give it to you.’

Militant Khalsa or Saintly Warriors?

Militant Khalsa or Saintly Warriors?

Among the western scholars as well as some Indian writers, the figure of Khalsa was always a group of people who were warriors. The misconception of some Europeans was that at the time of the tenth guru, the Sikhs were armed. This doubt was cleared by next set of writers who wrote about the Sikhs. With time, the usage of different words also changed, and perhaps their definitions also.
What caused my focus on the current editorial is the word ‘Militant’. Macauliffe used the militant word for the tenth guru.[1] Including the so-called Sikh writer Khushwant Singh.[2] In the beginning of the early 20th century or before that, the conception of the word ‘militant’ was, perhaps, a group of people revolting against the establishment. That must have set the examples to use this word for any person who might’ve inspired to pick the weapons.
Later, especially during the Kharku Lehar in Punjab in 1980s and 1990s, the word militant became synonym with terrorist. However, some journalists use the word militant for those who have picked the weapons against the government.[3] From the perspective of the armed forces, the Punjab time of Kharku Lehar is called as ‘terrorism’.[4] Some neutral people call it the ‘militant time’. The Sikhs who believe in Sant Jarnail Singh Bhindwarale and him standing against the government to keep the Sikh Faith and to argue against the propaganda of the establishment label the time as ‘Kharku Lehar’.
The general definition of the word ‘militant’ from Collins[5] and Cambridge[6] doesn’t show it some kind of terrorist. However, the definition of ‘terrorist’ is somewhat similarly mentioned by Cambridge, but differently by Collins.[7] In my own understanding, a militant might not be a terrorist but a terrorist can’t be a militant. I believe a militant movement does have violent methods. On the other hand, a terrorist activity will involve only the killing of innocent. Now, I won’t go around to talk about who innocent is; there is a wide spectrum about this definition which involves one’s own thoughts.
Anyway, the motive behind writing the definitions was that in a social science paper a question was asked: in which militant sect the tenth guru transformed the Sikhs into.[i] This was brought into light by Manjinder Singh Sirsa on his FB post. To some extent, I really like this guy who has been talking about Sikhi openly without caring much about what people will be calling him. Although, in one of his interviews he talked about building a temple at the Babri Masjid.[8] That touch should not be there. If he really is taking a stand, he should talk about Gurdwara Gian Godhri also.
Similarly, there should be more Sikh politicians who’re actively talking about the Sikh and Punjab issues, while refraining themselves about commenting on the non-Sikh topics because in the future people will remember the comments of these politicians.
Anyway, the efforts of Manjinder Singh Sirsa didn’t get wasted. The electronic media published a piece of story, and then the school wrote a written apology which was shared by Sirsa on his FB post.[ii]
So who is the Khalsa then? Is it a militant force that just looks for a fight? Or is it the common misconception that’s grown in the minds of many? The answers to these questions can be seen in the writing of none other than the tenth guru, who created the Mighty Khalsa.
ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੇਰੋ ਧਰਮ – ਰੁ ਕਰਮ ॥ ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੇਰੁ ਭੇਦ ਨਿਜ – ਮਰਮ ॥ ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੇਰੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ॥ ਖ਼ਾਲਸਾ ਮੇਰੋ ਸ੍ਵਜਨ – ਸੂਰਾ ॥੭॥
These verses[9] here do not have the meaning the Khalsa is some militant or some violent people on the rampage. The Guru showed no difference between the Khalsa and himself. The two were same. Not only the same, but his satguru also, his own warrior, etc. Khalsa is the form of the Guru. Khalsa is but Saintly Warriors.


[1] The interior is surrounded by a wall of martial implements emblematic of the militant side of the Guru's character. – The Sikh Religion, Part V, p.246
[2] In A History of the Sikhs Vol I the writer dedicated chapter 5 to talk about the tenth guru. Its heading was From the Pacifist Sikhs to the Militant Khalsa.
[3] The western journalists while writing about the Middle East rarely use the word terrorists for the armed men against the government. It might be because of their soft-touch for them and repulsion for the oppressive governments.
[4] Works of K.P.S Gill and General Brar could be read.
[5] Collins: You use militant to describe people who believe in something very strongly and are active in trying to bring about political or social change, often in extreme ways that other people find unacceptable.
[6] Cambridge: active, determined, and often willing to use force:
[7] Cambridge: someone who uses violent action, or threats of violent action, for political purposes
Collins: A terrorist is a person who uses violence, especially murder and bombing, in order to achieve political aims.
[8] This two-minute interview was with Republic TV, one of the largest BJP-sided media houses. Sirsa said, ‘It won’t stop. If you’ve built a mosque after demolishing a temple, now a temple will be built after demolishing the mosque.’
[9] In Shri Sarbloh Granth, the tenth guru wrote in detail about the Khalsa in more than 40 verses.


[i] Photo taken from the post of Manjinder Singh Sirsa with thanks.
[ii] Photos taken from the post of Manjinder Singh Sirsa with thanks.

Popular posts